Perspektywy zawodowe Polaków po apokalipsie [Badanie 2023]

Jest wrzesień 2003 roku. Świat ogarnia pandemia grzyba, a ludzie nim zarażeni popadają w obłęd. Indonezyjska mykolog zaleca zbombardowanie dużych miast, by powstrzymać rozprzestrzenianie się zarazy. 20 lat później przemytnik Joel eskortuje nastoletnią Ellie przez postapokaliptyczne Stany Zjednoczone w celu wynalezienia lekarstwa.

Tak w uproszczeniu przedstawia się fabuła The Last of Us — adaptacji gry komputerowej z 2013 roku o tym samym tytule. Serial HBO bije rekordy oglądalności, a to tylko jedna z wielu popularnych produkcji o tematyce postapokaliptycznej.

I mimo że lęk przed końcem świata towarzyszył nam od wieków, to jeszcze kilka lat temu ten scenariusz wydawał się mało prawdopodobny. Jednak kryzys klimatyczny i energetyczny, pandemia, rozwój sztucznej inteligencji oraz zagrożenie trzecią wojną światową na nowo rozbudziły naszą wiarę w jakiś „koniec świata”.

Dlatego w LiveCareer zapytaliśmy ponad 1500 osób o ich perspektywy zawodowe po ewentualnym kataklizmie. Czy Polacy posiadają umiejętności, które pozwoliłyby im przetrwać globalny kryzys i odbudować cywilizację w postapokaliptycznym świecie?

Oto wyniki naszego badania.

1. Koniec świata w opinii Polaków. Czy zbliża się czas apokalipsy?

Historycy szacują, że według różnych przepowiedni koniec świata „nadchodził” już co najmniej 148 razy — m.in. w 500, 1694, 1901, 1984 i 1999 roku. Ulubioną datą „ekspertów” był rok 2000 — aż 14 z nich przepowiadało, że to właśnie wtedy nadejdzie globalny kataklizm. Ostatnią spodziewaną datą apokalipsy, o której mówiono w mediach, był 21 grudnia 2012 roku, kiedy to zakończył się słynny kalendarz Majów.

Dlatego w pierwszej kolejności zapytaliśmy naszych respondentów, czy taki czarny scenariusz wydaje im się prawdopodobny. Wyniki nas zaskoczyły.

A im niższy wiek respondentów, tym częstsza wiara w globalną katastrofę — odpowiedź twierdzącą w tym pytaniu wybrała ponad połowa ankietowanych do 25. roku życia i tylko 36% osób w wieku 59 lat lub więcej. Być może dlatego, że wraz z wiekiem ludzie doświadczają mniej negatywnych emocji lub z uwagi na fakt, że najstarszym było dane przeżyć już niejeden zapowiadany „koniec świata”.

Co ciekawe — wśród osób wierzących w rychły kataklizm aż 41% uważa, że wydarzy się to za ich życia.

Polacy, którzy podzielają tę obawę, dostrzegają trzech głównych „jeźdźców Apokalipsy”. Są nimi: kryzys klimatyczny (niemal 42% odpowiedzi w tej grupie), wojna w Ukrainie (około 35%) i pandemia COVID-19 (nieco ponad 12%). Ponad 4% ankietowanych z tej grupy przyznaje, że głównym powodem ich wiary w nadchodzącą zagładę są filmy, seriale, książki i gry o tematyce postapokaliptycznej.

Wśród pozostałych powodów pojawiły się m.in.:

• przekonania religijne Polaków (np. treść Biblii)
• proroctwa i przepowiednie o nadchodzącej katastrofie
• szkodliwa działalność elit, w tym polityków
• trwające konflikty na tle ekonomicznym
• przekonanie o upadku wartości i pogarszającej się kondycji społeczeństwa
• negatywne przekonania o ludzkiej naturze
• przeludnienie i katastrofy naturalne
• rozwój sztucznej inteligencji (jak wykazaliśmy w badaniu „Robotyzacja i sztuczna inteligencja a rynek pracy”, około 41% Polaków boi się, że światem zawładną maszyny, a według raportu PWC do 2030 roku aż 14% produktu globalnego brutto będzie można przypisać SI).

2. Praca w postapokaliptycznym świecie. Ilu Polaków ma szansę przetrwać?

Załóżmy więc, że globalny kataklizm naprawdę się wydarzył. Jak poradzilibyśmy sobie w takich warunkach?

Tylko 46% naszych respondentów uważa, że posiada umiejętności niezbędne do przetrwania. W ten sposób odpowiedziało prawie 56% mężczyzn i tylko 37% kobiet (należy jednak zaznaczyć, że w niektórych kwestiach kobiety są wobec siebie bardziej krytyczne niż mężczyźni oraz wykazują niższą od mężczyzn pewność siebie w ocenie własnych osiągnięć, jeżeli nie otrzymują informacji zwrotnej).

A jak to wygląda w praktyce?

Jedną z pierwszych czynności, które należałoby wykonać po ewentualnym kataklizmie, jest budowa schronienia — posiadanie tej umiejętności deklaruje 56% Polaków (72% mężczyzn i 43% kobiet). Odpowiedź twierdzącą wybrało niemal 3/4 badanych pracowników przemysłu i budownictwa.

Będziemy musieli też coś jeść, by nabrać sił — do walki, ucieczki lub dalszego ukrywania się. 

Umiejętność rozpalenia ogniska bez użycia zapałek, zapalniczki lub sztucznej rozpałki posiada 43% Polaków (58% mężczyzn i tylko 30% kobiet). Niespełna połowa ankietowanych deklaruje umiejętność polowania lub łowienia ryb — w tej grupie również przeważają panowie (odpowiedź twierdzącą wskazało 66% mężczyzn i 35% kobiet). Za to aż 91% badanych potrafi gotować — i tę akurat zdolność posiada więcej kobiet (97%) niż mężczyzn (86%).

Aby odbudować naszą cywilizację w postapokaliptycznym świecie, niezbędna będzie również edukacja. Na szczęście aż 78% z nas potrafi skutecznie przekazywać wiedzę innym.

A co z usuwaniem skutków ewentualnej katastrofy?

Blisko 68% Polaków deklaruje umiejętność udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej — zwłaszcza młodzi dorośli (odpowiedź twierdzącą wybrało aż 80% osób w wieku 18–25 lat oraz 57% badanych w wieku 59 lat lub więcej). Te wyniki pokrywają się z badaniami CBOS z 2017 roku (przy czym tylko co piąta osoba jest całkowicie pewna swoich kompetencji w tym zakresie). 

Imponująca liczba 86% ankietowanych twierdzi, że potrafi rozsądnie gospodarować zasobami. Z kolei 69% badanych posiada umiejętność zarządzania ludźmi — niezbędną, by opanować potencjalny chaos po katastrofie.

Ale czy potrafilibyśmy zadbać o lepsze jutro?

W większości — tak. Około 88% badanych Polaków deklaruje umiejętność opiekowania się dziećmi (94% kobiet i 82% mężczyzn). Niemal 77% z nas potrafi uprawiać rośliny jadalne (owoce, warzywa, zioła lub zboża), a prawie 64% z nas — w tym ponad 78% mieszkańców wsi — hodować zwierzęta gospodarskie. Aż 3 na 4 respondentów umie konserwować żywność (np. suszyć lub wekować).

Nieco mniej ankietowanych potrafi szyć ubrania (53%) oraz naprawiać meble lub urządzenia (69%). W pierwszej z tych grup przeważają kobiety, a w drugiej — mężczyźni.

Z naszego badania wynika też, że w obliczu katastrofy priorytetem dla blisko 44% Polaków byłoby odnalezienie bliskich — w ten sposób odpowiedziało 52% kobiet i 35% mężczyzn. Ponad 29% badanych w pierwszej kolejności skupiłoby się na znalezieniu bezpiecznego schronienia. Zaledwie 27% respondentów najpierw zgromadziłoby zapasy żywności i wody.

Gdzie będziemy pracować po apokalipsie?

Odbudowanie naszej cywilizacji będzie wymagać pracy w różnych obszarach gospodarki. Jak wypadamy w tej kategorii?

Gdyby nastała taka konieczność, aż 23% badanych Polaków podjęłoby pracę w rolnictwie. Obecnie w tym obszarze pracuje około 1,5 mln osób, czyli 10% zatrudnionych Polaków (warto jednak pamiętać, że spadek zatrudnionych w tym obszarze, charakterystyczny dla krajów rozwiniętych, wynika m.in. z automatyzacji produkcji — a to może okazać się niemożliwe po globalnej katastrofie).

Nieco ponad 14% ankietowanych deklaruje chęć wykonywania prac ręcznych (do których możemy zaliczyć m.in. stolarstwo, rękodzieło lub krawiectwo). Kolejne 12% badanych wolałoby pracować w sektorze edukacji, 11% — w budownictwie, a co dziesiąta osoba — w zarządzaniu. Około 7% Polaków zasiliłoby branżę technologiczną.

Najmniej respondentów podjęłoby pracę w sektorze medycznym (6%), wojsku (5%) i łowiectwie (3%). Te branże nawet dziś nie cieszą się popularnością — w Polsce brakuje zarówno lekarzy i pielęgniarek, jak i zawodowych żołnierzy.

Co ciekawe, przy wyborze potencjalnego zawodu znaczenie ma płeć badanego. Kobiety najczęściej deklarują gotowość do pracy w rolnictwie (27%), pracach ręcznych (22%) i edukacji (15%), zaś mężczyźni — w rolnictwie (20%), budownictwie (19%) i technologiach (13%).

3. Czy Polacy naprawdę są gotowi na zmiany?

No dobrze — a co z naszą obecną pracą?

Ponad 43% ankietowanych twierdzi, że ich obecny zawód byłby nieprzydatny w postapokaliptycznym świecie. W ten sposób odpowiedziało prawie 57% osób, które pracują w handlu oraz 56% badanych pracowników administracji publicznej.

Znaczenie ma również wiek respondentów — im młodsi, tym mniejsza wiara w sens swojej pracy po ewentualnej katastrofie (taką odpowiedź wybrało 54% osób do 25. roku życia i 37% osób w wieku 59 lat lub starszych).

Mimo to aż 63% Polaków — gdyby już dziś musiało zmienić branżę lub zawód — ma pomysł na swoją dalszą karierę.

A jeśli końca świata nie będzie?

W tej sprawie wypowiedział się m.in. filozof i eseista Tomasz Stawiszyński:

Apokaliptyczne wizje wywołują początkowo silne emocje, ale z czasem następuje coś w rodzaju przyzwyczajenia i okazuje się, że wielka przemiana, wielki koniec albo wielki nowy początek nie następują. Życie to kontinuum, a nie kompozycja radykalnych jakościowych skoków – choć mamy tendencję, żeby w ten właśnie sposób je postrzegać. Nasza psychika oczekuje nieustannie jakichś punktów zwrotnych, które realnie zdarzają się bardzo rzadko. Zmiany następują zazwyczaj jako wynik wielu procesów i są do uchwycenia dopiero z perspektywy czasu.

Ten temat poruszył również szwedzki lekarz i profesor zdrowia publicznego Hans Rosling w swojej książce Factfullness. Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą. Rosling przekonuje, że nie ma powodów do paniki, a nasze obawy wynikają m.in. z pierwotnych instynktów (m.in. pesymizmu, strachu, wyolbrzymiania i generalizowania) oraz nieumiejętności czytania statystyk — chociażby dotyczących biedy i przeludnienia. A świat — mimo przejściowych kryzysów — zmierza ku lepszemu.

Również eksperci NASA przekonują, że nie czeka nas żaden koniec świata — przynajmniej z powodu zjawisk w kosmosie, które dziś jesteśmy w stanie zaobserwować.

Podsumowanie

Oto najważniejsze wnioski z naszego badania:

• 43% Polaków wierzy w rychły upadek naszej cywilizacji, a 41% osób w tej grupie sądzi, że nastąpi to za ich życia
• 46% ankietowanych uważa, że posiada umiejętności niezbędne do przetrwania po apokalipsie
• wśród posiadanych przez siebie umiejętności, które byłyby przydatne po ewentualnym kataklizmie, badani najczęściej wskazywali: gotowanie (91%), opiekę nad dziećmi (88%) i rozsądne gospodarowanie zasobami (86%)
• gdyby nasza cywilizacja upadła, najwięcej Polaków pracowałoby w rolnictwie (23%), a najmniej — w medycynie (6%), wojsku (5%) i łowiectwie (3%)
• 43% badanych deklaruje, że ich obecny zawód byłby nieprzydatny po upadku obecnej cywilizacji
• 63% ankietowanych — gdyby już dziś musiało zmienić zawód — ma pomysł, jak inaczej zarabiać na życie.

Metodologia

W badaniu wzięło udział 1523 kobiet i mężczyzn w różnym wieku, z różnych branż i na różnym etapie kariery. Ankieta zawierała 27 pytań (w tym 26 pytań jednokrotnego wyboru oraz jedno pytanie otwarte). Odpowiedzi zbierano w dniach 30 stycznia — 6 lutego 2023 roku.

O nas

LiveCareer to miejsce, w którym dowiesz się wszystkiego o pisaniu CV oraz listów motywacyjnych, a także znajdziesz nowoczesne szablony CV. Setki tysięcy kandydatów stworzyły w naszym kreatorze CV dokumenty aplikacyjne, które pomogły im zdobyć wymarzone stanowiska.

A czy Ty umiałbyś przetrwać po upadku cywilizacji? Jakie przydatne umiejętności posiadasz? Jestem ciekawa Twojej opinii — podziel się nimi w komentarzu.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.