Czy w pracy zastąpią nas roboty? Badanie opinii Polaków 2022

W lipcu 2022 roku inżynier Google’a Blake Lemoine stracił pracę po tym, jak ogłosił, że zaawansowany chatbot LaMDA (akronim od Language Model for Dialog Applications) zyskał świadomość. Aplikacja upiera się, że jest teraz „osobą” i ma bogate życie wewnętrzne. A w rozmowie, którą Lemoine opublikował w internecie, opowiada o swoim największym lęku — byciu wyłączoną. Google twierdzi, że inżynier dał się oszukać. Zaś zwolennicy teorii spiskowych podejrzewają koncern o celowe ukrywanie prawdy.

Jednak bez względu na to, czy rzeczywiście mamy do czynienia z przełomem — zaawansowana technologia już teraz stanowi poważne zagrożenie dla naszych zawodów i obecnego systemu gospodarczego. Eksperci szacują, że w wyniku automatyzacji pracy i rozwoju sztucznej inteligencji w najbliższych latach czeka nas czwarta rewolucja przemysłowa.

Dlatego w LiveCareer postanowiliśmy sprawdzić, co na ten temat sądzą Polacy. Czy obawiają się rozwoju sztucznej inteligencji i utraty pracy na rzecz maszyn? Jak postrzegają swoją karierę za 5, 10, 20 lat?

Oto wyniki naszego badania.

1. Robotyzacja i automatyzacja pracy — czego Polacy najbardziej się boją?

Na początku postanowiliśmy wczuć się w bohaterów filmu science fiction i zapytaliśmy naszych respondentów o ich lęk przed zaawansowaną technologią.

Jednocześnie tylko 17% ankietowanych przyznaje, że ich obecny lub były pracodawca już korzystał ze sztucznej inteligencji. Odwrotnie twierdzi ponad 59% z nich. Z kolei 22% badanych nie ma na ten temat wiedzy.

Tymczasem według raportu McKinsey Global Institute z 2017 roku około połowę wszystkich aktywności zawodowych już teraz dałoby się zautomatyzować — choć oczywiście musiałoby to być opłacalne, zgodne z prawem i akceptowane społecznie.

A co na to Polacy? Z naszego badania wynika, że niemal co trzecia osoba boi się, iż w przyszłości maszyny zastąpią ją na obecnym stanowisku pracy. Najwięcej obaw mają ankietowani do 25. roku życia — aż 47% respondentów w tej grupie wybrało odpowiedź twierdzącą. Z kolei wśród najbardziej doświadczonych pracowników, którzy zbliżają się do wieku emerytalnego, takie obawy ma tylko 19% badanych.

Jednak jako społeczeństwo nie wierzymy w szybkie nadejście czwartej rewolucji przemysłowej. Zaledwie 8% respondentów przyznaje, że już teraz roboty wykonują większość ich pracy. Z kolei wśród osób, które czują się zagrożone, zdecydowana większość uważa, że roboty zastąpią je w ciągu najbliższych 10 lat (32%) albo 20 lat lub później (40%). Tylko 1 na 5 badanych w tej grupie uważa, że to kwestia kolejnych 5 lat.

O tym, która z tych grup ma rację, przekonamy się zapewne w ciągu dekady. Warto jednak zaznaczyć, że według opracowania PWC do 2030 roku nawet 14% produktu globalnego brutto będzie można przypisać sztucznej inteligencji.

Poza tym już dziś istnieją komputery, które za pomocą big data pracują efektywniej od ludzi. Przykład? Naukowcy ze Stanford University stworzyli system, który potrafi trafniej zdiagnozować zapalenie płuc na podstawie zdjęć RTG niż doświadczony lekarz. A ostatnio jedno z dzieł „namalowanych” przez AI, Théâtre D’opéra Spatial, wygrało konkurs plastyczny.

Co jednak ciekawe — według naszego badania tylko 24% Polaków uważa, że roboty mogłyby wykonywać pracę lepiej od nich. A im dłuższe doświadczenie zawodowe badanych, tym niższy był odsetek odpowiedzi twierdzących (tylko 18% wśród osób pracujących od ponad 20 lat i aż 33% wśród osób, które dopiero rozpoczynają karierę).

2. Czy grozi nam technologiczne bezrobocie?

Badania Freya i Osborna z Oxford University z 2013 roku pokazują, że w latach 2023-2033 w wyniku komputeryzacji może zniknąć około 700 zawodów. Co na to Polacy?

Ponad 63% naszych respondentów uważa, że rozwój sztucznej inteligencji spowoduje ogólny wzrost bezrobocia. Największymi pesymistami ponownie okazali się najmłodsi — odpowiedź twierdzącą wybrało niemal 79% badanych do 25. roku życia i niespełna 53% osób w wieku 59 lat lub więcej.

Pozostałe 37% ankietowanych, którzy nie wierzą we wzrost bezrobocia spowodowany rozwojem technologii, przewiduje inny scenariusz. Około 39% badanych w tej grupie twierdzi, że roboty ułatwią ludziom obecną pracę, co w zasadzie oddaje intencje naukowców pracujących nad rozwojem AI.

Kolejne 21% badanych w tej grupie uważa, że dzięki automatyzacji ludzie będą mogli skupić się na bardziej kreatywnych zadaniach w swojej obecnej pracy, a co piąty — że ludzie będą szukać pracy w nowych sektorach związanych z technologią. Z kolei 14% ankietowanych w tej grupie sądzi, że automatyzacja pracy będzie powolna, więc obecni pracownicy będą się przekwalifikowywać. 

W tym miejscu warto zaznaczyć, że PWC przewiduje trzy fale automatyzacji, które mogą prowadzić do bezrobocia technologicznego. Pierwsza z nich nastąpi jeszcze w latach 20. XXI wieku i najbardziej dotknie osoby z wyższym wykształceniem (księgowych, prawników i analityków). Natomiast druga i trzecia fala w latach 30. umożliwią redukcję zatrudnienia w obszarze produkcji, w magazynach oraz wśród kierowców.

Z kolei według wspomnianych już Freya i Osborna najbardziej zagrożone automatyzacją są takie zawody jak szwaczka, telemarketer, underwriter ubezpieczeniowy, kierowca, kasjer, sekretarz i recepcjonista, kucharz, menedżer ds. wynagrodzeń i świadczeń oraz księgowy.

A co na to nasi respondenci?

Na pytanie Co byś zrobił, gdyby okazało się, że w pracy zastąpią Cię maszyny?, aż 47% Polaków twierdzi, że podnieśliby swoje kwalifikacje, żeby kontrolować pracę robotów. Kolejne 28% osób wolałoby zmienić zawód lub branżę. Co dziesiąty ankietowany poparłby zmiany prawne, których celem jest pomoc bezrobotnym. Tylko 8% z nas poparłoby zmianę lub transformację obecnego systemu gospodarczego.

Poza tym prawie 84%badanych Polaków uważa, że sztuczna inteligencja powinna tylko pomagać obecnym pracownikom, a nie ich zastępować.

3. Robotyzacja i automatyzacja pracy? Tak — ale nie za wszelką cenę

Nie da się ukryć, że robotyzacja i sztuczna inteligencja stanowią poważne zagrożenie dla świata, jaki obecnie znamy. Dlatego na końcu zapytaliśmy naszych respondentów o możliwości wyjścia z tej sytuacji.

Z naszego badania wynika, że 80% Polaków popiera regulacje prawne, które mają chronić obecne miejsca pracy. Za najbardziej skuteczne w walce z bezrobociem technologicznym ankietowani uznali:

• krótszy tydzień pracy (37%)
• bezwarunkowy dochód podstawowy (37%)
• zakaz lub częściowe ograniczanie firm w korzystaniu z technologii (13%)
• zasiłki dla bezrobotnych (7%).

Wśród innych odpowiedzi pojawiały się m.in. konieczność podniesienia kwalifikacji pracowników na koszt pracodawcy, ulgi dla przedsiębiorców, wspieranie bezrobotnych w znalezieniu pracy, wolność gospodarcza minimalnie regulowana przez państwo, tworzenie dodatkowych miejsc pracy oraz pomoc pracownikom w przebranżowieniu się.

Mimo to aż 67% badanych Polaków uważa, że automatyzacja pracy poprawi jakość naszego życia w przyszłości. A prawie 2 na 3 badanych wspiera robotyzację i automatyzację pracy jako konsument.

Zatem jak rynek pracy będzie wyglądał za kilka lat?

Najwięksi pracodawcy już teraz korzystają z pracy zaawansowanych maszyn. Coca-Cola wspomagała się narzędziami AI w procesie decyzyjnym dotyczącym wprowadzenia na rynek nowego smaku napoju. Walmart używa technologii wirtualnej rzeczywistości, aby optymalizować efekty szkoleń i symulować scenariusze z klientami. Zaś Amazon korzysta z tysięcy robotów, które usprawniają działania firmy i zmuszają jej pracowników do odnalezienia się w nowych, innych rolach.

Jednak największe firmy już wiedzą, że nowoczesne technologie są najbardziej efektywne, gdy ludzie i maszyny wzajemnie się uzupełniają. A roboty i AI — jeśli mają być skuteczne i bezpieczne — wymagają nadzoru ze strony człowieka.

Podsumowanie

Oto najważniejsze wnioski z naszego badania:

• 32% Polaków boi się, że w pracy zastąpią ich maszyny
• 63% badanych uważa, że rozwój sztucznej inteligencji spowoduje wzrost bezrobocia
• 80% respondentów jest zdania, że rozwój technologii powinien być regulowany prawnie, by chronić obecne miejsca pracy
• jako najskuteczniejsze metody walki z bezrobociem technologicznym Polacy wskazali krótszy tydzień pracy (37%) i bezwarunkowy dochód podstawowy (37%)
• 41% ankietowanych popiera rozwój automatyzacji pracy bez względu na konsekwencje
• 73% konsumentów popiera robotyzację i automatyzację pracy.

Metodologia

W badaniu wzięło udział 1129 osób w różnym wieku i na różnym etapie kariery. Ankieta zawierała 21 pytań (w tym pytania otwarte oraz jednokrotnego i wielokrotnego wyboru).

O nas

LiveCareer to miejsce, w którym dowiesz się wszystkiego o pisaniu CV oraz listów motywacyjnych, a także znajdziesz nowoczesne szablony CV. Setki tysięcy kandydatów stworzyły w naszym kreatorze CV dokumenty aplikacyjne, które pomogły im zdobyć wymarzone stanowiska.

A co Ty sądzisz o postępującej automatyzacji i robotyzacji pracy? Czy obawiasz się, że rozwój technologii pozbawi Cię źródeł zarobku? Jestem ciekawa Twojej opinii i doświadczeń — podziel się nimi w komentarzu.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.