Czy Polacy pracują za dużo? Badanie 2022

W niektórych krajach Europy i świata 8-godzinny dzień pracy obowiązuje od XIX w. W Polsce — od zakończenia II wojny światowej i odzyskania niepodległości. Nie ulega wątpliwości, że na rynku pracy oraz w sposobie życia pracowników od przełomu wieków bardzo wiele się zmieniło. Czas pracy jednak wciąż stoi w miejscu. 

Czy biorąc pod uwagę dynamiczny rozwój technologii i automatyzację wielu dziedzin życia, 8-godzinny dzień pracy ma sens? Czy ciężka (i długa) praca pozwala na osiągnięcie satysfakcjonującego poziomu życia?

W LiveCareer.pl zapytaliśmy ponad 1000 Polaków o ich opinię na temat funkcjonowania współczesnego rynku pracy, m.in. o czas i zarobki. Oto szczegółowe wyniki badania.

1. Polacy jak mrówki

W mediach coraz więcej mówi się o zjawisku tzw. wielkiej rezygnacji (Great Resignation), czyli trendu obecnego głównie na amerykańskim rynku pracy. Chodzi o zwiększoną liczbę pracowników, którzy odchodzą z pracy (w USA w 2021 r. rekordowa liczba osób rzuciła pracę) i nie zawsze podejmują zatrudnienie. 

Ponieważ to dość świeże zjawisko, nie znamy jeszcze jego dokładnych przyczyn. Ale badacze wskazują m.in. na wypalenie zawodowe i rozczarowanie późnokapitalistyczną organizacją rynku pracy oraz zmianę systemu wartości — priorytetyzowanie zdrowia fizycznego i psychicznego oraz innych, niekoniecznie finansowych, potrzeb. 

I chociaż sytuacja na polskim rynku pracy jest zgoła inna, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę sytuację geopolityczną oraz ogromną inflację, również w naszym kraju stosunek pracowników do zatrudnienia się zmienia. Postanowiliśmy trochę to podrążyć.

Na początek zapytaliśmy naszych ankietowanych, czy pracują (bądź pracowali) za dużo. Sporo ponad połowa badanych (64%) zgodziła się, że tak. Nie jest to jednak specjalnie zaskakujący wynik, gdy weźmiemy pod uwagę dane Eurostatu, zgodnie z którymi Polacy są w czołówce najbardziej zapracowanych narodów w Europie.

Wśród najstarszych ankietowanych, czyli osób powyżej 55. roku życia, odsetek osób, które pracują lub pracowały za dużo, wynosi 70%, a wśród najmłodszych (18-25 lat) 50%. Trudno wyrokować, skąd tak duża różnica pokoleniowa, jednak w mediach i badaniach wiele mówi się o zmianie podejścia do pracy w pokoleniu Z. 

Wśród wszystkich badanych, którzy pracują za dużo, 72% deklaruje, że praca negatywnie wpływa na ich relacje z rodziną. Również 72% (w tym 83% najmłodszych respondentów) ma trudności w relacjach z przyjaciółmi i znajomymi, a aż 87% zmaga się z problemami zdrowotnymi. 

Co jednak ciekawe, niecała połowa ankietowanych (44%) zadeklarowała chęć pracy w mniejszym wymiarze czasu pracy. Jeszcze mniej (30%) badanych stwierdziło, że mogłoby pracować na niepełny etat przy zmniejszeniu pensji. 

Czyli — naprawdę wielu Polaków jest przepracowanych, ale nie wszystkim zależy na zmniejszeniu wymiaru etatu. Z drugiej strony ⅓ badanych bardziej zależy na czasie wolnym i work-life balance niż na pieniądzach.

A jeśli już mówimy o pieniądzach…

2. I z pracy nie ma kołaczy…

W badaniu Livecareer.pl Jak Polacy traktują swoją pracę 60% badanych przyznało, że podjęło pracę zawodową tylko po to, żeby mieć z czego żyć. Oczywiście nie ma w tym nic złego, ale jednocześnie…

Wielu naszych ankietowanych przyznało, że ledwo wiąże koniec z końcem — 60% zgodziło się ze stwierdzeniem, że zarobki nie wystarczają lub też ledwo wystarczają na pokrycie podstawowych potrzeb. W najtrudniejszej sytuacji są pracownicy gastronomii (67%) i badani w wieku 40-55 lat (63%). 

Ten wynik niespecjalnie dziwi — zgodnie z danymi GUS w Polsce 66% zatrudnionych na umowę o pracę zarabia mniej lub tyle samo, ile wynosi przeciętne miesięczne wynagrodzenie, a minimalna krajowa to zaledwie 3010 zł brutto. 

Dodatkowo 66% badanych przyznało, że pensja nie wystarcza im na życie na satysfakcjonującym poziomie. Uważa tak więcej kobiet (69%) niż mężczyzn (63%), co może być związane ze zjawiskiem tzw. luki płacowej.

Co więcej, 72% badanych z dużych miast (mających powyżej pół miliona mieszkańców) twierdzi, że zarobki nie wystarczają im na satysfakcjonujący poziom życia. Można postawić następującą hipotezę — w większych ośrodkach pensje są zauważalnie wyższe, ale koszty utrzymania również, więc o ile wypłaty nie są głodowe, wcale nie pozwalają na życie jak z bajki. 

Ponadto 65% badanych przyznało, że robi nadgodziny — w tym aż 76% pracowników zatrudnionych w przemyśle oraz 75% pracowników sektora edukacji. Niestety jednak dodatkowa praca nie zawsze przekłada się na płacę.

Wśród ankietowanych, którzy pracują w dodatkowych godzinach, ponad ⅓ (34%) nie dostaje za nie wynagrodzenia. Co więcej, znacznie więcej kobiet (41%) niż mężczyzn (27%) robi nadgodziny bezpłatnie. 

Z drugiej strony, tylko 19% ankietowanych pracuje w więcej niż jednym miejscu. Najwięcej badanych na kilku etatach to pracownicy sektora edukacji (33%) i mieszkańcy średnich miast (25%). Być może dzieje się tak, ponieważ w mniejszych ośrodkach trudniej jest znaleźć atrakcyjne zatrudnienie.

Większość Polaków jednak nie utożsamia sukcesu zawodowego z ciężką pracą — 31% ankietowanych zgadza się ze stwierdzeniem, że osoby, które mają problemy finansowe, nie pracują wystarczająco ciężko. Uważa tak jednak 37% badanych mężczyzn (w porównaniu do 31% kobiet, które sądzą podobnie) — co może wiązać się ze wciąż mocno pokutującym w polskim społeczeństwie przeświadczeniu o związku pomiędzy zasobnością portfela a męskością. 

Trzeba przyznać, że powyższe dane raczej nie napawają optymizmem. Zobaczmy więc, co Polacy uważają o potencjalnych zmianach na rynku pracy.

3. Rynek pracy 2.0.? 

Na świecie coraz więcej mówi się o skróceniu czasu pracy (np. do 35 godzin bądź 4 dni w tygodniu). Niektóre firmy i państwa testują takie rozwiązania. Wyniki często napawają optymizmem — pracownicy czują się lepiej, zarówno psychicznie, jak i fizycznie, a do tego są bardziej produktywni. 

Nie możemy jednak wiedzieć (bo nie da się przeprowadzić takiej symulacji), czy skrócenie czasu pracy przyniosłoby takie same korzyści, gdyby wprowadzić je na całym świecie. Zapytaliśmy jednak Polaków, co sądzą o tego typu potencjalnych zmianach na rynku pracy. 

A zatem: 55% respondentów uważa, że skrócenie tygodnia pracy do 4 dni to dobry pomysł, który korzystnie wpłynie na społeczeństwo. Co ciekawe, wśród młodszych respondentów jest znacznie więcej entuzjastów tego pomysłu — w grupie wiekowej 18-25 lat sądzi tak 67%, a w grupie 26-29 — 66% osób. 

Zaś za skróceniem tygodnia pracy do 35 godzin opowiada się 61% ankietowanych. Wśród najmłodszych respondentów takie rozwiązanie popiera 71% osób. 

Kolejnym rozwiązaniem proponowanym przez niektórych ekonomistów i socjologów jest tzw. bezwarunkowy dochód podstawowy. Projekt zakłada, że każdy obywatel danego kraju, niezależnie od statusu materialnego i innych czynników, otrzymuje od państwa pewną kwotę pieniędzy. Eksperymenty tego typu prowadzi się w różnych częściach świata, jak również planuje w kilku gminach w Polsce. 

Wśród naszych respondentów 52% uważa to za dobre rozwiązanie. Sądzi tak 57% badanych mężczyzn i 47% badanych kobiet. Co ciekawe, zgodnie z analizą Polskiego Instytutu Ekonomicznego aż 73% Polaków deklaruje, że pracowałoby zawodowo mimo wprowadzenia dochodu gwarantowanego, ale zaledwie 22% sądzi, że inni obywatele nie porzuciliby zatrudnienia. 

Oczywiście trudno prognozować, czy rzeczywiście czeka nas globalna rewolucja na rynku pracy — zwłaszcza w tak niepewnej sytuacji geopolitycznej i przy nadchodzącym kryzysie finansowym. Dlatego na razie musimy zadowolić się podsumowaniem naszego badania.

Podsumowanie

Oto najważniejsze wyniki badania:

• 64% Polaków twierdzi, że pracuje za dużo
• 72% z nich ma przez to problemy z relacjami z rodziną i z przyjaciółmi, a 87% ze zdrowiem
• zarobki 60% badanych ledwo wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb 
• 55% respondentów uważa, że skrócenie tygodnia pracy do 4 dni to dobry pomysł
• 53% respondentów opowiada się za wprowadzeniem bezwarunkowego dochodu podstawowego.

Metodologia

W badaniu wzięło udział 1109 osób. Odpowiedziały na 15 pytań zamkniętych. 

O nas

LiveCareer to miejsce, w którym dowiesz się wszystkiego o pisaniu CV oraz listów motywacyjnych, a także znajdziesz nowoczesne szablony CV. Setki tysięcy kandydatów stworzyły w naszym kreatorze CV dokumenty aplikacyjne, które pomogły im zdobyć wymarzone stanowiska

Co sądzisz o wynikach naszego badania? Jeśli masz opinię na ten temat, koniecznie zostaw komentarz pod artykułem.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.