Kobiety na stanowiskach kierowniczych. Badanie opinii 2021

Mimo że w Polsce istnieje konstytucyjna równość płci, a kobiety stanowią blisko połowę pracowników, to te, które aspirują do wysokich stanowisk w biznesie, wciąż muszą przebijać się przez szklany sufit. Skąd to wiemy?

Według danych Eurostatu Polki stanowią zaledwie 21% board members oraz 13% zarządów i rad nadzorczych największych spółek notowanych na giełdzie — to mniej niż średnia unijna. Eksperci twierdzą, że główną barierą dla kobiet w zarządzaniu są uprzedzenia i stereotypy uwarunkowane kulturowo.

Dlatego w LiveCareer postanowiliśmy sprawdzić, co o menedżerkach i szefowych sądzą… sami pracownicy. W tym celu zapytaliśmy o opinię ponad 700 osób z różnych branż i na różnym etapie kariery. Oto wnioski z naszego badania.

1. Kobieta-szef — nie taka straszna, jak ją malują?

Na początek zapytaliśmy naszych respondentów, czy podczas obsadzania najwyższych stanowisk powinno się zwracać uwagę na płeć pracownika. Wyniki pozytywnie nas zaskoczyły. 

Pozostałe 22% badanych, które ma inne zdanie, najczęściej (około 38%) odpowiada, że w pewnych branżach lepszymi szefami są mężczyźni, a w innych — kobiety (prawie 37% osób w tej grupie twierdzi, że lepszymi szefami są mężczyźni, a co czwarta — że kobiety).

Co jednak ciekawe, osoby, które mają szefową, a nie szefa, oceniają swoje relacje z obecnym przełożonym nieco lepiej niż ogół badanych. Skąd taki wniosek?

Otóż ponad 78% pracownic uważa je za bardzo dobre lub dobre, a tylko 17% za przeciętne (wśród ogółu respondentek te liczby wynoszą kolejno 70% oraz 26%). Swoje relacje z przełożoną jeszcze lepiej oceniają mężczyźni — aż 92% z nich uważa je za pozytywne, a tylko 5% za przeciętne (wśród ogółu mężczyzn jest to kolejno 74% i 23%).

Nic więc dziwnego, że ponad 67% badanych ma pozytywne nastawienie do zatrudniania kobiet na stanowiskach kierowniczych w firmach, w których pracują (z czego 37% ocenia to bardzo pozytywnie). Taką opinię mają zwłaszcza pracownicy małych i średnich firm (kolejno 75% i 80%) oraz osoby, które pracowały już w zespole zarządzanym przez kobietę (około 72% pozytywnych reakcji w tej grupie).

Oczywiście, dla prywatnych firm liczy się również — a może przede wszystkim — wydajność. Firma analityczna Catalyst już w 2004 roku wyliczyła, że korporacje z największym odsetkiem kobiet na stanowiskach kierowniczych notują zwrot z kapitału wyższy o ponad 1/3 niż te, które cechują się najniższą różnorodnością płci wśród kadry zarządzającej. 

Według Jacka Zengera, który przebadał ponad 7 tys. menedżerów wyższego szczebla pod względem kompetencji niezbędnych w zarządzaniu, kobiety muszą dziś wkładać więcej pracy i wysiłku w zdobywanie wysokich stanowisk, a co za tym idzie — te, którym się udało, są lepiej przygotowane do sprawowania wysokich funkcji. Natomiast z badań Gallupa przeprowadzonych na ponad 10 tys. amerykańskich pracowników wynika, że kobiety-szefowe są bardziej zaangażowane w pracę niż mężczyźni, co przekłada się też na zaangażowanie pracowników i sukces całej organizacji.

A co na ten temat sądzą nasi respondenci?

Ponad 82% badanych, których przełożoną jest kobieta, dobrze ocenia jej skuteczność zarządzania zespołem (z czego 36% ocenia ją bardzo wysoko). Najbardziej zadowolone w tej grupie są osoby młode, poniżej 26. roku życia — aż 92% z nich dobrze ocenia umiejętności zarządzania swojej szefowej.

 Niestety — aż 43% naszych respondentów przyznaje, że kobiety stanowią od 0 do 40% kadry zarządzającej w ich firmach (to mniej niż połowa wszystkich menedżerów), a co piąty ankietowany — że ten odsetek wynosi od 41 do 60% (dodajmy, że około 23% badanych nie ma wiedzy na ten temat, co może sprzyjać pogłębianiu nierówności). Wśród najwyższych stanowisk sytuacja wygląda podobnie — ponad 45% naszych badanych przyznaje, że kobiety stanowią mniejszość w zarządach lub dyrekcjach ich firm.

Te wyniki pokrywają się z wieloma innymi badaniami, według których Polki zajmują około 47% stanowisk menedżerskich — co stawia nas wysoko wśród innych krajów Europy — ale tylko 13% w zarządach i radach nadzorczych największych spółek notowanych na giełdzie.

Barierą większego udziału kobiet w zarządzaniu są głównie społeczne uprzedzenia głoszące, że kobiety gorzej nadają się do sprawowania funkcji kierowniczych niż mężczyźni, bo są mniej dyspozycyjne z powodu obciążenia obowiązkami rodzinnymi, mają tendencję do opiekowania się, a nie delegowania zadań, są zbyt emocjonalne. Następstwem tych uprzedzeń jest brak po stronie kobiet wiary we własne umiejętności i lęk przed odpowiedzialnością i sukcesem. Kobietom brakuje zbiorowego doświadczenia w pełnieniu stanowisk kierowniczych, nie mają sieci kontaktów, nie mają mentorów i muszą samotnie przebijać się przez szklany sufit (...).

Dlatego pociesza fakt, że aż 46% badanych uważa, że w Polsce potrzebujemy więcej kobiet na stanowiskach kierowniczych w firmach (z tym stwierdzeniem nie zgadza się około 12% z nas, a pozostałe 42% nie ma na ten temat zdania).

Rzeczpospolita Babska

Badając opinie Polaków na temat kobiet-menedżerek, nie mogliśmy nie sprawdzić, co na ten temat sądzą… same kobiety. Czy w ich odpowiedziach bardziej widać siostrzeństwo, czy raczej wzajemną rywalizację?

Dlatego zapytaliśmy naszych respondentów, kogo woleliby mieć za szefa. Okazało się, że dla większości badanych (ponad 56%) płeć przełożonego nie ma znaczenia (około 22% z nas wolałoby mieć za szefa kobietę, a kolejne 22% — mężczyznę). Natomiast kobiety nieco chętniej wskazują na chęć posiadania przełożonej — prawie co czwarta z nich wolałaby mieć szefową, a tylko co piąta — szefa.

Ponadto aż 31% respondentek przyznaje, że czułyby się swobodniej, mając za szefa kobietę. Wśród ogółu badanych ten wynik jest podobny. Być może wynika to z faktu, że kobiety — przez to, jak zostały wychowane — rzadziej mówią niemiłe rzeczy i uchodzą za łagodniejsze.

Z naszego badania wynika również, że kobiety częściej wykazują większe zaufanie do innych kobiet niż do mężczyzn. Na pytanie: „Komu bardziej byś zaufał, gdybyś zakładał firmę i szukał wspólnika?”, ponad 27% Polek odpowiedziało, że kobiecie, a zaledwie 13% — że mężczyźnie (co ciekawe, panowie ufają mężczyznom równie często jak kobietom — każdą z tych odpowiedzi wybrało po 20% z nich).

Poza tym aż 56% ankietowanych pań nie zgadza się ze stwierdzeniem, że w Polsce mamy zbyt wiele kobiet na stanowiskach kierowniczych (odmiennego zdania jest około 12% z nich, a prawie 32% nie ma wyrobionej opinii na ten temat). A niemal 53% Polek uważa, że liczba kobiet-menedżerek powinna być większa.

Wydaje się więc, że przyszłość kobiet na rynku pracy rysuje się w różowych barwach. A jak wskazują badania profesor Christy Glass z Uniwersytetu Stanowego w Utah — im większa liczba kobiet na pozycjach dyrektorów generalnych, tym większy nacisk na rekrutację, zatrzymywanie i awansowanie kobiet w korporacjach. A na takiej różnorodności zyskuje gospodarka, czyli każdy z nas.

2. Gdzie diabeł babę pośle? O stereotypach zawodowych

Mimo że kobiety coraz częściej mogą realizować się w roli lidera, to wiele z nich wciąż musi zmagać się ze stereotypem „opiekunki domowego ogniska”.

Kiedy zapytaliśmy naszych respondentów, jakie zawody — ich zdaniem — są najbardziej odpowiednie dla kobiet, najczęściej wskazywali na asystentki i administratorki (57%) oraz opiekunki i wychowawczynie (55%). Co jednak pocieszające, ponad połowa (51%) respondentów przyznała, że stanowiska menedżerskie również są odpowiednie dla kobiet. 

Myślę, że bycie dobrym menedżerem lub menedżerką nie jest sprzężone z płcią. Jest natomiast sprzężone z posiadaniem umiejętności społecznych, a nad nimi można pracować. Przydatne są do tego kursy menedżerskie, na których ćwiczy się umiejętności miękkie w sytuacjach praktycznych. Feedback od pracowników to również świetne źródło motywujące do bycia lepszym przełożonym. Warunek konieczny: chcieć pracować nad sobą.

Ciekawostką jest, że choć w większości przypadków opinie kobiet i mężczyzn pokrywały się, to panie zdecydowanie częściej twierdziły, że kobiety nadają się do pracy w roli specjalistek — w ten sposób odpowiedziała ponad połowa kobiet i tylko co trzeci mężczyzna.

Należy jednak zaznaczyć, że mężczyźni również mierzą się ze społecznymi oczekiwaniami na temat swojej płci.

Kiedy bowiem zadaliśmy naszym respondentom pytanie o stanowiska najbardziej odpowiednie dla mężczyzn, zdecydowana większość, bo aż 64% z nich, wskazała na pracowników fizycznych. Na dalszych pozycjach uplasowali się specjaliści (39%) i menedżerowie (37%). Tylko 23% respondentów stwierdziło, że mężczyźni nadają się do pracy w roli asystentów i administratorów, a zaledwie 12% — w roli opiekunów i wychowawców.

Trudno jednak stwierdzić, czy według przeciętnego Polaka mężczyźni, chętniej od kobiet, są widziani jako członkowie zarządów. Co prawda, jest to czwarte najczęściej wskazywane stanowisko dla mężczyzn i dopiero piąte dla kobiet. Jednak w pytaniu o stanowiska dla panów tę odpowiedź wybrało w sumie mniej respondentów (niespełna 32%) niż w pytaniu o stanowiska dla kobiet (prawie 38%).

Te wyniki zdają się raczej sugerować, że Polacy mają bardziej sprecyzowaną wizję tego, jakie stanowiska są bardziej „męskie”, niż tego, które z nich są „kobiece” — co może świadczyć zarówno o silniejszych stereotypach płciowych na ten temat, jak i o widocznej różnicy w zawodach częściej wybieranych przez każdą z płci.

3. Nie taka słaba płeć? Opinie Polaków o kobietach-menedżerkach

Na koniec zapytaliśmy naszych respondentów o ich przekonania na temat kluczowych kompetencji kobiet-liderek. Oto wyniki:

Wygląda więc na to, że opinie o kobietach na stanowiskach kierowniczych są podzielone, a niektóre ze stereotypów wciąż funkcjonują — zarówno te negatywne (np. kierowanie się głównie emocjami), jak i pozytywne (np. lepsze zdolności komunikacyjne, częstsze chwalenie pracowników).

Nic więc dziwnego, że już co czwarty badany twierdzi, że kobiety-szefowe potrafią lepiej motywować swoich podwładnych niż mężczyźni na tym samym stanowisku (przeciwnego zdania jest około 15% respondentów). Motywację do pracy zwiększają bowiem m.in. pochwały i dobra komunikacja z szefem.

Mimo to ponad 39% badanych uważa, że mężczyźni na stanowiskach kierowniczych mają większą szansę na sukces niż kobiety. Trudno się dziwić — kobiet na wysokich stanowiskach wciąż jest mniej niż mężczyzn, a media nadal przedstawiają „kobiety sukcesu” jako ciekawostkę i sensację. A to oznacza, że jako społeczeństwo mamy w tej kwestii jeszcze sporo do zrobienia. 

Podsumowanie

• aż 78% Polaków twierdzi, że płeć nie powinna mieć znaczenia przy obsadzaniu stanowisk kierowniczych w firmach
• około 82% badanych, których przełożoną jest kobieta, dobrze ocenia jej skuteczność zarządzania zespołem
• ponad 67% respondentów pozytywnie odnosi się do zatrudniania kobiet na stanowiskach kierowniczych w firmach, w których pracują
• około 46% Polaków uważa, że liczba kobiet-menedżerek powinna być większa
• aż 31% ankietowanych kobiet przyznaje, że w pracy czułoby się swobodniej, gdyby ich przełożonym była inna kobieta
• ponad 39% badanych twierdzi, że mężczyźni na stanowiskach kierowniczych mają większą szansę na sukces niż kobiety.

Metodologia

W badaniu wzięło udział 747 osób. Ankieta zawierała 29 pytań zamkniętych (jednokrotnego i wielokrotnego wyboru).

O nas

LiveCareer to miejsce, w którym dowiesz się wszystkiego o pisaniu CV oraz listów motywacyjnych, a także znajdziesz nowoczesne szablony CV. Setki tysięcy kandydatów stworzyły w naszym kreatorze CV dokumenty aplikacyjne, które pomogły im zdobyć wymarzone stanowiska.

A co Ty o tym myślisz? Czy na co dzień zauważasz różnicę w podejściu do kobiet i mężczyzn na stanowiskach kierowniczych? Podziel się swoją opinią w komentarzu.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.