Co Polacy sądzą o podatkach? Badanie 2021

Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki — pisał w 1789 r. Benjamin Franklin. Można oczywiście kłócić się z tym stwierdzeniem, ale, co jest pewne, podatki wzbudzają wiele (negatywnych) emocji, a dla przeciętnych obywateli są często niezrozumiałe.

Dlatego postanowiliśmy zapytać ponad 1000 Polaków o ich opinię na temat podatku dochodowego. Dowiedzieliśmy się, czy uważają go za sprawiedliwy czy zbyt wysoki oraz jaki mają stosunek do usług państwowych. 

Oto co wynikło z naszego badania.

1. Płacimy za dużo, a rząd źle gospodaruje pieniędzmi

Na samym początku zadaliśmy naszym ankietowanym dość oczywiste pytanie — czy uważają swój podatek dochodowy za zbyt wysoki. Aż 83% respondentów uważa, że płaci za dużo. 

W tym miejscu warto przypomnieć, że wysokość podatku dochodowego w Polsce wynosi 17% przy dochodach do 85 258 zł rocznie. Osoby, które zarabiają więcej, zapłacą 32% podatek od kwoty powyżej tego progu podatkowego.

Dla porównania w Austrii najwyższa możliwa stawka podatku dochodowego od osób fizycznych wynosi 55%, we Francji 45%, w Grecji 55%, w Szwajcarii 45,5%, w Szwecji 57%. Niższe stawki obowiązują m.in. na Słowacji (19%), Litwie (15%) czy też w Bułgarii (10%). 

Jednak nasi ankietowani nie tylko uważają, że podatek dochodowy w Polsce jest za wysoki. Ich zdaniem podatki w Polsce nie są również sprawiedliwe. Odpowiedziało w ten sposób 80% respondentów. Co ciekawe, np. w Wielkiej Brytanii według badań „tylko” 51% obywateli uznaje podatki za niesprawiedliwe i uważa, że najbogatsi płacą za mało. Inne badanie przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych pokazało, że 56% respondentów uznało tamtejszy system podatkowy za niesprawiedliwy.

Przy okazji warto wspomnieć analizę Instytutu Badań Strukturalnych, która wykazała, że w naszym kraju system podatkowy jest de facto regresywny, co oznacza, że najbardziej obciążeni są najubożsi, a najmniej najbogatsi obywatele.

Tymczasem ponad połowa ankietowanych (58%) za sprawiedliwy i korzystny społecznie uważa progresywny system podatkowy (stawka podatkowa, czyli procent płaconego podatku, rośnie wraz ze wzrostem dochodu). Co ciekawe, systemu progresywnego jako korzystnego nie popiera 51% osób poniżej 25. roku życia oraz 53% wśród zarabiających powyżej 4 tys. netto miesięcznie.

Zapytaliśmy również, czy każdy obywatel powinien płacić ten sam procent podatku dochodowego — zgodziła się z tym połowa naszych respondentów, a 64% sądzi, że osoby o wyższych dochodach powinny płacić większy podatek (w grupie zarabiających powyżej 4 tys. netto miesięcznie nie zgadza się z tym 53% pytanych).

Dodatkowo aż 83% ankietowanych sądzi, że rząd nieodpowiedzialnie wydaje pieniądze, które pobiera od obywateli. Czy da się zatem jakoś pogodzić obywateli, którzy oczekują niskich stawek podatkowych ze sprawnie funkcjonującymi usługami publicznymi?

2. Oddajcie obywatelowi, co należy do obywatela?

Ogromna większość, bo aż 73% pytanych uważa, że obowiązek płacenia podatku dochodowego jest bezprawnie narzucony przez państwo, a w tym:

• 80% osób w wieku od 25 do 37 lat
• 78% zarabiających poniżej 2 tys. netto miesięcznie
• 54% zarabiających powyżej 4 tys. netto miesięcznie
• 80% mieszkańców wsi. 

Jednak jak pokazuje badanie „Czego Polacy nie wiedzą o podatkach?", aż 21% obywateli jest przekonana, że nie płaci podatków w ogóle, 58% sądzi, że nie płaci VATu, a 16% zatrudnionych na umowie o pracę uważa, że nie płaci podatku PIT. 

Dodatkowo, aż 93% powyższej analizy uważa, że polski system podatkowy jest zbyt skomplikowany. Być może rację miał Albert Einstein, gdy mówił, że rzeczą, którą najtrudniej w świecie zrozumieć, jest podatek dochodowy. Zwłaszcza że, jak pokazują badania, Polacy nie są jedyni — również Amerykanie słabo rozumieją działanie swojego systemu podatkowego.

Jednocześnie 63% naszych ankietowanych uważa, że bez wpływu z podatków dochodowych państwo nie jest w stanie sprawnie funkcjonować (w sferze domysłów pozostaje to, jak pozostałe 37% wyobraża sobie budżet państwa). Ponadto aż 90% respondentów chciałoby, aby państwo zapewniało wysokiej jakości usługi publiczne, m.in. edukację, opieki zdrowotną czy komunikację publiczną. 

Postanowiliśmy więc sprawdzić, czy Polacy chcieliby zrezygnować z płacenia podatków kosztem utraty możliwości korzystania z usług publicznych. Oto wyniki. 

3. Sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem?

Aż 74% naszych respondentów uważa, że ich dochody są wynikiem jedynie ich własnej pracy i w związku z tym nie powinni płacić podatku dochodowego. W grupie zarabiających powyżej 4 tys. zł netto miesięcznie odsetek ten spada do 49%.

Warto jednak zauważyć, że niezależnie od tego, co sądzimy o podatkach, takie przekonanie jest nieprawdziwe i często wynika z błędu poznawczego zwanego hipotezą sprawiedliwego świata, czyli przekonania, że to, co nas spotyka, jest karą bądź nagrodą za nasze indywidualne działania lub wybory.

Żaden człowiek nie jest samotną wyspą, a na sukces zawodowy, a co za tym idzie wysokie zarobki, wpływa bardzo wiele czynników: przede wszystkim kapitał społeczny, kulturowy i ekonomiczny rodziny (miejsce urodzenia ma ogromny wpływ na dystrybucję bogactwa). Ponadto, jak dowodzą badania, o naszym powodzeniu częściej od talentu, inteligencji czy pracowitości, przesądza czysty przypadek. 

Jednocześnie 74% naszych ankietowanych uważa, że gdyby obywatele chcieli korzystać wyłącznie z usług prywatnych, powinni zostać zwolnieni z obowiązku płacenia podatku dochodowego. Trochę wyłamują się z tego najmłodsi respondenci — w grupie poniżej 25. roku życia z tym stwierdzeniem zgadza się 63%.

Czy nasi ankietowani są rzeczywiście gotowi zrezygnować z usług publicznych? W większości tak, chyba że chodzi o świadczenie emerytalne.

Wśród naszych respondentów aż 71% przyznało, że byłoby gotowych za każdym razem płacić z własnej kieszeni za usługi medycznie, gdyby nie musiało płacić podatku dochodowego (w tym 81% osób o najwyższych dochodach). Co ciekawe, obecnie z prywatnej ochrony zdrowia obecnie korzysta 41% Polaków, a 60% chciałoby to robić po pandemii koronawirusa. 

Za prywatną edukację po zwolnieniu z podatku dochodowego skłonnych byłoby płacić 65% pytanych (obecnie do prywatnych szkół podstawowych uczęszcza 6,4% uczniów, a do liceów 7,8%). 

Jedynym „benefitem”, które zapewnia państwo, a z którego tak szybko ankietowani by nie zrezygnowali, jest emerytura. Aż 54% respondentów, mimo możliwości zwolnienia z podatku dochodowego, wciąż chciałoby otrzymywać świadczenie emerytalne, a w tym:

• 60% pytanych kobiet
• 48% mężczyzn
• 62% zarabiających poniżej 2 tys. netto miesięcznie
• 62% osób poniżej 25 roku życia

Być może zainteresowanie prywatnymi usługami medycznymi i edukacyjnymi jest wysokie (a według naszego badania wzrosłoby jeszcze bardziej, gdyby nie było obowiązku płacenia podatku dochodowego) ze względu na ich niską jakość — CBOS podaje, że aż 66% Polaków negatywnie ocenia publiczną ochronę zdrowia, a według badania LiveCareer.pl „Cóż tam, panie, w edukacji?” 52% uważa polskie szkolnictwo za przestarzałe.

Co ciekawe, analiza OECD pokazała, że w większości krajów Unii Europejskiej (poza Francją i Danią), obywatele nie są zadowoleni ze wsparcia państwa i jakości usług publicznych. Warto jednak dodać, że aż 40% respondentów OECD byłoby gotowych płacić o 2% wyższe podatki, gdyby państwo zapewniało im lepszą ochronę zdrowia. 

4. Podsumowanie

Oto najważniejsze wnioski z badania:

• Aż 83% respondentów uważa, że ich podatek dochodowy jest za wysoki.
• Tyle samo ankietowanych sądzi, że rząd nieodpowiedzialnie wydaje pieniądze, które pobiera od obywateli.
• Aż 80% pytanych uważa polski system podatkowy za niesprawiedliwy.
• Około 73% pytanych uważa, że obowiązek płacenia podatku dochodowego jest bezprawnie narzucony przez państwo.
• Aż 90% respondentów chciałoby, aby państwo zapewniało wysokiej jakości usługi publiczne.

Metodologia

W badaniu wzięło udział 1170 osób, które odpowiedziały na 15 pytań zamkniętych.

O nas

LiveCareer to miejsce, w którym dowiesz się wszystkiego o pisaniu CV oraz listów motywacyjnych, a także znajdziesz nowoczesne szablony CV. Setki tysięcy kandydatów stworzyły w naszym kreatorze CV dokumenty aplikacyjne, które pomogły im zdobyć wymarzone stanowiska.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.