Mobbing w pracy: definicja, przykłady. Jak udowodnić?

Poniżanie, ośmieszanie, niewybredne komentarze, zastraszanie czy izolowanie od współpracowników — to tylko kilka przykładów mobbingu, z którym mogłeś mieć do czynienia w miejscu pracy. Ale na czym dokładnie polega mobbing? I co ważniejsze — jak się przed nim bronić?

Z tego artykułu dowiesz się, co to jest mobbing i jak definiuje go Kodeks pracy. Poznasz przykłady mobbingu w pracy oraz skuteczne metody radzenia sobie z mobberem. Dzięki temu łatwiej będzie Ci zadbać o zdrowe relacje w miejscu pracy.

Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.

Stwórz CV teraz

Stwórz profesjonalne CV teraz!

NIE

TAK

Przejdź do kreatora CV

Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.

1. Mobbing — co to jest? Definicja i rodzaje mobbingu w pracy

Słowo mobbing pochodzi z języka angielskiego i po raz pierwszy zostało użyte przez Petera-Paula Heinmanna w latach 60. Ten szwedzki lekarz badał mobbing w szkole, opisując wrogie zachowania dzieci. Z czasem to pojęcie ewoluowało i kiedy mówimy o nim dzisiaj, najczęściej mamy na myśli mobbing w pracy.

A co na ten temat mówi Kodeks pracy? Oto definicja mobbingu, zamieszczona w art. 943:

Żeby można było mówić o mobbingu, tego typu zachowania muszą być długotrwałe, systematyczne, uporczywe i upokarzające, a ponadto zachodzić w zamkniętym, zhierarchizowanym środowisku. Między sprawcą a osobą doświadczającą mobbingu najczęściej istnieje zależność władzy.

Zachowania mobbingowe wpływają również na samoocenę i zdrowie psychiczne ofiary, obniżając jej zdolność do pracy. To bardzo ważne — bo orzeczenie psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry może stać się decydującym dowodem w sprawie o mobbing.

Istnieją trzy rodzaje mobbingu w pracy:

• mobbing pochyły (pionowy) — sprawcą jest przełożony, a ofiarą podwładny
• mobbing horyzontalny (poziomy) — występuje między pracownikami (np. mobbing w pracy przez koleżankę)

• mobbing wstępujący (skośny) — sprawcą jest podwładny, a ofiarą przełożony.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz w broszurze Państwowej Inspekcji Pracy. Znajomość zasad i form mobbingu może Ci się przydać, jeśli będziesz chciał pójść do sądu i dostać odszkodowanie za mobbing. A skoro o tym mowa…

Mobbing w pracy — co za to grozi?

Kodeks pracy stwierdza, że ofiara mobbingu, u której doszło do rozstroju zdrowia, może domagać się od pracodawcy odszkodowania za doznaną krzywdę — także wtedy, gdy oprawcą był inny współpracownik, a pracodawca nie usiłował przeciwdziałać mobbingowi.

Również Kodeks karny w art. 218 wskazuje, że złośliwie lub uporczywie naruszanie praw pracownika, wynikające m.in. ze stosunku pracy, jest przestępstwem. Za mobbing grozi oprawcy kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do 2 lat.

Pod tym linkiem możesz za darmo pobrać wzór pozwu o mobbing. Przeczytaj go dokładnie i uzupełnij. Jeśli doświadczyłeś innych przejawów mobbingu niż te uwzględnione w piśmie, zmień treść pozwu w programie Word.

Nie musisz mieć doświadczenia w pisaniu CV. W kreatorze CV LiveCareer znajdziesz gotowe treści dla dowolnej branży i stanowiska, które wstawisz w CV jednym kliknięciem.

Stwórz CV teraz

2. Mobbing w pracy — przykłady

Mobbing w miejscu pracy może przyjmować różne oblicza — od jawnej dyskryminacji po bardziej subtelne formy przemocy psychicznej. Ich specyfika zależy m.in. od charakteru danej pracy, metod zarządzania i kultury organizacyjnej firmy, a nawet temperamentów sprawcy i osoby doświadczającej mobbingu.

Oto najpopularniejsze przykłady zachowań mobbingowych, które mogą dotknąć pracownika:

• nieuzasadnione grożenie utratą pracy
• nieuzasadniona krytyka, szukanie na siłę błędów
• wyśmiewanie
• ograniczenie możliwości wypowiadania się (ciągłe przerywanie, niedopuszczanie do głosu)
• wydawanie absurdalnych poleceń
• bierna agresja
• używanie aluzji, unikanie wypowiadania się wprost
• reagowanie na uwagi podniesionym głosem, krzykiem, groźbami i wyzwiskami
• rozsiewanie plotek na temat pracownika
• sugerowanie choroby psychicznej
• wypowiadanie negatywnych uwag o życiu osobistym pracownika
• aluzje o charakterze seksualnym
• molestowanie
• uniemożliwienie korzystania z przysługującej przerwy
• przydzielanie zbyt trudnych zadań z nierealnym terminem ich wykonania
• ukrywanie istotnych informacji
• poniżanie
• zmuszanie do wykonywania prac naruszających godność osobistą
• wykluczanie z imprez i wyjazdów firmowych
• pomijanie podczas rozdzielania obowiązków służbowych
• uniemożliwienie załatwiania potrzeb fizjologicznych
• nękanie telefonami, SMS-ami i mailami (również po godzinach)
• prowokowanie pracownika, by zwolnił się z pracy.

Jeśli powyższe działania są długotrwałe, uporczywe, systematyczne i celowe, to bardzo możliwe, że masz do czynienia z mobbingiem.

A oto prawdziwe historie mobbingu w pracy:

Mobbing — przykład 1

Mobbing — przykład 2

Mobbing — przykład 3

Jak widzisz, mobbing w pracy może przybierać różne, mniej lub bardziej subtelne formy. To dlatego wiele osób nawet nie zdaje sobie z niego sprawy.

Doświadczyłeś mobbingu na własnej skórze? Przeczytaj kolejny rozdział i sprawdź, jak się przed nim skutecznie bronić.

Twój list motywacyjny napisze się sam — jeśli skorzystasz z kreatora listu motywacyjnego LiveCareer. Wybierz profesjonalny szablon, odpowiedz na kilka prostych pytań, a program jednym kliknięciem wygeneruje dla Ciebie profesjonalny list do pracy.

Stwórz list motywacyjny teraz

Przejdź do kreatora listu

Zobacz też wzór listu motywacyjnego dla swojego zawodu.

3. Jak udowodnić mobbing w pracy?

Mobbing zaczyna się zwykle niewinnie. Jest sumą wielu pomniejszych zachowań i uszczypliwości, które — rozpatrywane osobno — łatwo wytłumaczyć „gorszym dniem” lub „kiepskim humorem” przełożonego. Do tego dochodzi zaniżona samoocena ofiary, co sprawia, że udowodnienie mobbingu w pracy może być trudne.

Wiktymizacja — czyli wchodzenie w rolę ofiary, w wyniku którego zmienia się jej tożsamość — wpływa na sposób postrzegania przez pracownika swoich możliwości, środowiska pracy i życia w ogóle. Mogą pojawić się trudności w podejmowaniu decyzji, niższa produktywność, poczucie izolacji, a w efekcie utrata poczucia własnej wartości. Naturalne jest odczuwanie takich emocji jak strach, lęk, zagubienie, bezsilność, smutek, a czasami nawet poczucie winy. Niestety, powyższe emocje nie stymulują pracownika do sprzeciwu i poszukiwania rozwiązań.

Niestety — w obawie przed utratą pracy lub zaufania przełożonego wielu współpracowników odwraca wzrok od zachowań mobbingowych, co tylko potęguje stres osoby doświadczającej przemocy. Dlatego musisz się dobrze przygotować do walki z mobberem.

Co zrobić, by udowodnić mobbing w pracy?

1. Otwarcie sprzeciwiaj się mobbingowi. Mów, że nie akceptujesz takiego zachowania i żądaj jego zmiany.
   
   
2. Dokumentuj wszelkie przejawy mobbingu — zbieraj dowody (maile, SMS-y, nagrania) i sporządzaj notatki.
   
   
3. Porozmawiaj ze współpracownikami. Powiedz im, że doświadczasz mobbingu i zapytaj, czy w razie konieczności zostaną świadkami w sprawie.
   
   
4. Umów się na wizytę do specjalisty i sprawdź, czy Twoje zdrowie psychiczne uległo pogorszeniu. Poproś o stosowne zaświadczenie, a w razie konieczności o zwolnienie lekarskie od lekarza psychiatry.
   
   
5. Poszukaj wsparcia wśród rodziny i przyjaciół.
   
   
6. Zgłoś mobbing w pracy osobie z działu HR lub przełożonemu wyższego szczebla.
   
   
7. Złóż pisemną skargę do Państwowej Inspekcji Pracy.
   
   
8. Jeśli stresujesz się utratą pracy, zacznij rozglądać się za inną. Kiedy zobaczysz, że możliwości jest sporo, łatwiej będzie Ci podjąć stosowne kroki przeciw mobbingowi.

Zamierzasz walczyć o odszkodowanie za mobbing lub ukarać sprawcę w inny sposób? Możesz skorzystać zarówno z pomocy prawnika, jak i ze wsparcia psychologa lub psychoterapeuty.

Mobbing w pracy powinien być zgłaszany i karany. Niestety bardzo często zdarza się, że krzywdzony pracownik po prostu odchodzi z miejsca pracy, w którym był mobbingowany. Dlatego z mojego punktu widzenia ważne jest, aby nie nazywać go „ofiarą”, a „osobą doświadczającą krzywdy”. Jeśli ktoś przekracza nasze granice i nas krzywdzi, uzasadnioną i mądrą reakcją organizmu na zaistniałą sytuację może być złość, motywująca do sprzeciwu i egzekwowania swoich praw. Właśnie tutaj widzę przestrzeń do współpracy klienta z psychoterapeutą.

Masz własną firmę? W kolejnym rozdziale dowiesz się, jak bronić się przed mobbingiem w pracy, którego sprawcami mogą być Twoi podwładni.

4. Jak przeciwdziałać mobbingowi w pracy?

W myśl przepisów każdy pracodawca ponosi odpowiedzialność za ewentualne przypadki mobbingu w pracy. To oznacza, że jako właściciel firmy masz obowiązek przeciwdziałać mobbingowi oraz reagować na zachowania współpracowników, które o nim świadczą. Jak to zrobić?

Po pierwsze, dokładnie zapoznaj się z definicją mobbingu. Pamiętaj, że aby mówić o mobbingu w pracy, zachowanie oprawcy powinno być celowe, systematyczne i długotrwałe — nie każdy przejaw niechęci współpracowników względem siebie wyczerpuje znaczenie tego terminu.

Nie zmienia to jednak faktu, że jako pracodawca powinieneś reagować również na pojedyncze szykany wobec Twoich współpracowników. Pamiętaj, że mobber wykorzystuje swoją przewagę nad ofiarą (dłuższy staż pracy, popularność, wyższa pozycja w hierarchii firmy), co sprzyja ukrywaniu przypadków mobbingu. Z uwagi na pozycję sprawcy łatwo dojść do mylnych wniosków, że ofiara sama jest sobie winna, a zachowanie mobbera to tylko przejaw dyscypliny.

Po drugie, zadbaj o wprowadzenie polityki antymobbingowej w firmie. Upewnij się (najlepiej na piśmie), że każdy pracownik wie, co to jest mobbing i do kogo może się zwrócić o pomoc. W razie zaistnienia mobbingu zagwarantuj ofierze anonimowość. Pamiętaj, że pracodawca, który nie podjął próby zapobiegania działaniom mobbingowym, naraża się na konieczność wypłaty odszkodowania za mobbing — nawet jeśli mobberem jest inny pracownik.

I wreszcie po trzecie, uważnie obserwuj swoich współpracowników. Spróbuj zapobiegać konfliktom, dbając o sprawiedliwy podział pracy i prowadząc przemyślaną politykę rekrutacyjną. Wspieraj zdrowe relacje w pracy i zadbaj, by Twoi podwładni czuli, że są jednym zespołem — pomogą Ci w tym m.in. spójne i jasne dla wszystkich cele firmy, wspólne celebrowanie sukcesów oraz imprezy integracyjne.

Interesują Cię podobne tematy? Przeczytaj, co to jest nepotyzm w pracy.

Czy doświadczyłeś kiedyś mobbingu w pracy? A może zastanawiasz się, czy zachowanie Twojego przełożonego lub współpracownika to już mobbing? Podziel się swoimi doświadczeniami na forum poniżej, a ja spróbuję Ci pomóc.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.