Nepotyzm: co to jest? Definicja i przykłady nepotyzmu w pracy

Nepotyzm to zjawisko związane z faworyzowaniem i nagradzaniem krewnych i bliskich w sytuacjach zawodowych: przyznawaniu stanowisk, tytułów, wyróżnień i awansów. Termin pochodzi od łacińskiego słowa nepos, które oznacza bratanka.

Czy nepotyzm jest powszechny w Polsce i na świecie? Jak wpływa na miejsce pracy i jakie prawa go regulują? Jakie są przykłady nepotyzmu? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w tym artykule.

Stwórz skuteczne CV w kilka minut. Wybierz profesjonalny szablon CV i szybko wypełnij wszystkie sekcje CV dzięki gotowym treściom do wstawienia i wskazówkom ekspertów.

Stwórz CV teraz

Stwórz profesjonalne CV teraz!

NIE

TAK

Przejdź do kreatora CV

Kreator CV online LiveCareer to narzędzie, w którym najszybciej stworzysz profesjonalne CV i pobierzesz je jako PDF lub DOC.

Nepotyzm — co to? Definicja, historia pojęcia, przykłady

Za genezę pojęcia nepotyzmu uznaje się zachowania papieży i kardynałów kościoła katolickiego w Średniowieczu. Duchowni, którzy składali ślub czystości, często przyznawali swoim bratankom i innym członkom rodziny fortuny (często pochodzące z publicznych pieniędzy) i wysokie dostojności kościelne, jak zwyczajowo ojcowie swoim synom.

Sam termin nepotyzm ukuto w XVII w., ale za przykład takiego zachowania wśród duchowieństwa podaje się papieża Kaliksta III z rodziny Borgiów, który mianował kardynałami swoich dwóch nieślubnych synów, których nazywano wtedy siostrzeńcami. Jeden z nich, Rodrigo, wykorzystał swoje wpływy i został papieżem. Również brat kochanki Kaliksta został mianowany kardynałem, a następnie wybrany na głowę kościoła.

Proceder kościelnego nepotyzmu ukrócił w 1692 r. Papież Innocenty XII, wydając bullę Romanum decet Pontificem, która pozwala na mianowanie kardynałem tylko jednego krewnego papieża oraz ogranicza dochody tego duchownego.

Oczywiście nepotyzm nie ogranicza się jedynie do duchownych. Przykłady takiego zachowania można znaleźć już w starożytnej Grecji i Rzymie oraz współcześnie — w przeróżnych sytuacjach i środowiskach, np. w polityce, administracji publicznej, sporcie, kulturze czy prywatnych przedsiębiorstwach.

Zwyczajowo nepotyzm łączy się z przyznawaniem stanowisk i godności krewnym. Szerszym zjawiskiem jest tzw. kumoterstwo (potocznie nazywane kolesiostwem), które dotyczy faworyzowania również znajomych i przyjaciół.

Nepotyzm bezpośrednio związany jest z wykorzystywaniem władzy — zazwyczaj to osoba o wysokim statusie i kapitale społecznym wykorzystuje swoją pozycję do celów prywatnych i mnożenia korzyści swoich bliskich.

Czy nepotyzm i kumoterstwo są powszechne? Według badań przeprowadzonych przez CBOS, aż 87% Polaków uważa, że obsadzanie krewnych i znajomych na stanowiskach w urzędach, spółkach i bankach jest bardzo częste.

To oczywiście opinia obywateli. Natomiast z raportu NIK wiemy, że aż ¾ rekrutacji na stanowiska w administracji publicznej było źle przeprowadzonych — w tym częściowo obsadzonych krewnymi i znajomymi.

Statystyki ze Stanów Zjednoczonych pokazują, że 22% procent synów przed 30. rokiem życia zostaje zatrudnionych w tych samych firmach co ich ojcowie. W Kanadzie odsetek ten jest jeszcze wyższy — wynosi 40%. 

I chociaż nepotyzm często pozostaje tajemnicą poliszynela, która po wypłynięciu na światło dzienne staje się skandalem, wszyscy znamy przykłady osób, które robiły błyskotliwą karierę dzięki rodzinnym koneksjom.

Nepotyzm — przykłady w polityce, biznesie i kulturze

• Donald Trump mianował swoją córkę Ivankę i jej męża Jareda Cushnera swoimi doradcami w Białym Domu, mimo że w Stanach Zjednoczonych istnieje ustawodawstwo, które ma ograniczać taki proceder.
• John F. Kennedy mianował swojego brata Roberta prokuratorem generalnym Stanów Zjednoczonych, a swojego szwagra pierwszym dyrektorem Korpusu Pokoju. 
• Bill Clinton przyznał swojej żonie Hillary i córce Chelsea wysokie stanowiska państwowe i w swojej fundacji. 
• W Korei Północnej po Kim Ir Senie władzę państwową objął jego syn Kim Dzong Il, a następnie wnuk Kin Dzong Un.
• Rupert Murdoch, właściciel ogromnego koncernu medialnego News Corp (m.in. Fox News, Wall Street Journal, New York Post, The Sun) przyznawał wysokie stanowiska swoim dzieciom — został nawet za to pozwany przez udziałowców swojej firmy. 
• Francis Ford Coppola, reżyser Ojca Chrzestnego, w filmach obsadzał swoje dzieci — Sofię Coppolę, Nicolasa Cage’a i Jasona Schwartzmana.
• Gwiazda serialu 90210, Tori Spelling, otrzymała rolę, bo w produkcję zaangażowany był jej ojciec Aaron.

Dobre podsumowanie zawodowe w CV potrafi przekonać rekrutera. Nie musisz nic wymyślać od nowa: wybierz podsumowanie napisane przez ekspertów i dostosuj do siebie w kreatorze CV LiveCareer.

Stwórz CV teraz

Nepotyzm w pracy. Skutki i konsekwencje

Nepotyzm jest dość powszechnie potępiany — według badań CBOS-u 70% Polaków sądzi, że życie zawodowe i rodzinne powinno się od siebie oddzielać, a 61% uważa zatrudnianie krewnych i znajomych za nieakceptowalne. Natomiast 24% badanych uważa, że dobrze pracuje się z rodziną.

Niezależnie od moralnej oceny nepotyzmu, istnieje wiele dowodów na to, że ma on negatywny wpływ na środowisko pracy i — szerzej — społeczeństwo. Badania pokazały m.in. że nepotyzm i kumoterstwo prowadzą do zwiększania się rozwarstwienia społecznego, zmniejszania mobilności zawodowej i pogłębiania ubóstwa wśród najmniej zamożnych obywateli.

Ponadto, szeroko zakrojona metanaliza różnych badań o nepotyzmie wykazała, że wpływa on negatywnie na przedsiębiorstwa, w których stosuje się tę praktykę — ze względu na niewystarczające kompetencje zawodowe zatrudnianych krewnych, firmy narażone są na straty finansowe.

Oczywiście, co również pokazują badania, nepotyzm ma też negatywny wpływ na pracowników, zespoły i całe firmy. Prowadzi m.in. do utraty zaufania do pracodawcy, zwiększonego stresu, spadku motywacji i zaangażowania pracowników oraz blokowania możliwości rozwoju umiejętności. 

W firmach, w których występuje nepotyzm, pracownicy częściej popadają w konflikty, chętniej plotkują i nastawiają się na rywalizację, a nie współpracę. To wszystko prowadzi do spadku jakości wykonywanej pracy i wydajności, a nawet mobbingu.

Takie przedsiębiorstwa narażone są również na dużą rotację zatrudnionych, złą opinię wśród potencjalnych kandydatów szukających pracy, oraz stratę pracowników z wysokimi kwalifikacjami zawodowymi.

Prawa pracownicze w Polsce wyraźnie mówią, że wszyscy powinni mieć równe szanse w zatrudnieniu — nikt nie powinien być faworyzowany przy przyznawaniu stanowisk i awansów. Nepotyzm w administracji publicznej w kraju jest zakazany, ale przepisy są nieprecyzyjne i pozwalają na nadużycia. 

W różnych krajach w Europie i na świecie istnieją różne regulacje prawne przeciwdziałające nepotyzmowi, ale na wyższych szczeblach władzy mimo to wcale nie jest trudno o nadużycia. Niestety często nawet najlepsze CV może przegrać z kumoterstwem i znajomościami.

Twój list motywacyjny napisze się sam — jeśli skorzystasz z kreatora listu motywacyjnego LiveCareer. Wybierz profesjonalny szablon, odpowiedz na kilka prostych pytań, a program jednym kliknięciem wygeneruje dla Ciebie profesjonalny list do pracy.

Stwórz list motywacyjny teraz

Przejdź do kreatora listu

Zobacz też wzór listu motywacyjnego dla swojego zawodu.

Masz opinię na temat nepotyzmu, a może się z nim spotkałeś? Zostaw komentarz pod artykułem. Chętnie poznam Twoje przemyślenia na ten temat.

Jak sprawdzamy treści na LiveCareer?

Nasz zespół sprawdził ten artykuł pod kątem zgodności z procesem redakcyjnym LiveCareer.pl. Dzięki temu porady naszych ekspertów są spójne z aktualnymi standardami i trendami w pisaniu CV oraz listów motywacyjnych. Zaufało nam już ponad 10 milionów kandydatów, którym pomogliśmy zdobyć wymarzoną pracę. Przygotowanie każdego z artykułów jest poprzedzone uważną analizą dostępnych raportów i badań, aby nasze treści odpowiadały na aktualne potrzeby rynku pracy.